Ana Menü

 

 

Faaliyet Alanları

 

 

Ürün ve Projeler

 

Yakıt Miktarı Hesabı

 

SAYFA İÇİ ARAMA

-Yakit Miktari Hesabı-yakma havasi hesabı-Kömürün Depolanması - Kömürle Çalışan Kazanların Yakılması - Kazan Besleme Yöntemleri ve sistemleri

**********************************************

YAKIT MİKTARI HESABI

Yakıtın bir Kg.’ının (gaz yakıtlarda, m3’ ünün) yakılması ile elde edilen ısıya o yakıtın ısıl değeri denir ve Kcal (Kilo Kalori) ile ölçülür. Yakıtların ısıl değerleri birbirinden farklıdır. Bir Kg. Linyit yakıldığında kömürün kalitesine göre 3000 – 4000 Kcal. Isı elde edilir. Bu oran fuel oil’ de 9600 Kcal., odunda 2500 Kcal, Doğal gaz’ da ise 8250 Kcal. civarındadır. Bu ısıl değerler yardımı ile bir saatte yakacağımız yakıt miktarını aşağıdaki formülle hesaplamamız bize bir çok konuda yardımcı olacaktır.

YAKITLARIN ISIL DEĞERLERİ

 

ALT ISIL DEĞERLER

ÜST ISIL DEĞERLER

YAKIT

kcal

kWh

kcal

kWh

MİKS LPG (%30 propan,%70 bütan) KG

11000

12,76

11900

13,80

PROPAN  KG

11100

12,87

12000

13,98

MİKS    m3

26000

30,16

28200

32,71

PROPAN   m 3

21200

23,95

23000

25,93

DOĞALGAZ   Nm3

  8250

  9,59

 9155

 10,62

ODUN  KG

  2500

  2,90

 2800

   3,25

KÖMÜR LİNYİT   KG

  3000

  3,50

 3300

   3,84

KÖMÜR SOMA   KG

  5500

  6,38

 6000

   6,96

KÖMÜR İTHAL    KG

  6000

  6,98

 6500

   7,56

MOTORİN    KG

10200

11,86

10800

12,58

KALORİFER YAKITI   KG

  9700

11,28

10500

12,18

SANAYİ YAKITI FUEL OİL  KG

  9200

10,69

10300

11,95

ELEKTRİK  kWh

    860

1

860

1

 

 

Saatlik Yakıt Miktarı =  Binanın Saatlik Isı İhtiyacı / Kazan Verimi x Yakıt ısıl değeri

Saattlik yakıt miktarı; en soğuk günlerde bir saatte yakılması gereken yakıt miktarı olup, senelik yakıt miktarı hesaplanırken iyi havalarda daha az yakıt tüketileceği göz önüne alınarak bulunan değerin yarısı alınmalıdır.

Saatlik ısı ihtiyacı; binanın veya ısıtılacak yerin bir saatlik ısı ihtiyacı olup bu değer kazanın ya da ısıtıcı cihazın etiketinde bulunan ‘kapasite’ kısmında belirtilmiştir. Bazen bu etiket üzerindeki bölümde sadece ısıtma yüzeyi verilmiş olabilir. Bu gibi durumlarda söz konusu ısıtma yüzeyini katı yakıtlı kazanlar için 6000, fuel – oil yakan kazanlar da ise 8000 ile çarparak binanın saatlik ısı ihtiyacı hesaplanabilir.

Kazan veya ısıtıcının verimi; genellikle cihazı imal eden firmanın etiketinde ya da kullanım kılavuzlarında belirtilmiştir. Eğer bulunamıyorsa bu verim yaklaşık olarak kömürlü kazanlarda %65 – 75, fuel – oil yakan kazanlarda %80 – 90, doğal gaz yakan kazanlarda ise %90 – 92 alınabilir.

 

Örnek Çözüm

Kazanımız 120.000 Kcal/h ve ya 20 m2 ısıtma yüzeyli bir kazan olsun. Buna göre

Saatlik Yakıt Miktarı = 120.000 Kcal/h / 0,65 x 3000 = 61,5 Kg/h. ‘ dir.

Yakıt Tüketimi = Saatte Tüketilen Yakıt Miktarı x Günlük Yakma Saatlaeri x Yıllık Yakım Günleri / 2

Bu formülden yola çıkarak senelik yakıt miktarımızı, günde 14 saat yakılarak ve 200 gün süren bir kış dönemi için hesaplarsak.

Yıllık Tüketim =  61,5 Kg/h x 12 saat x 200 gün / 2 = 73,800 Kg. (yaklaşık 74 ton)

Bu hesaplama sayesinde kazan yakıcıları saatte ne yakacakları yakıt miktarını bilecekleri için kazana atılacak kömürü önceden hesaplayabilir. Yöneticiler ise yıllık yakıt miktarını tespit edebilecekleri için finans planlamalarını buna göre ayarlayabilirler.

Kömürün Depolanması

 

Kömür, ekniğine uygun depolanmazsa kızışır ve kendi kendine tutuşarak yanabilir. Dolayısı ile kömürün depolanmasında dikkat edilmesi gereken bazı kurallar vardır.

1. Depolanacak kömür mümkün olduğunca kuru olmalıdır.

2. Kömür depolanacak yerin tabanı su tutmamalı ve stoklanacak kömürden akacak suyun uzaklaşması için kanallar yapılmalıdır

3. Yığın yüksekliği 1,5 m. eni ise 5 metreyi geçmemelidir

4. Uzun süre bekleyecek kömürün içinde kolay tutşabilecek (kağıt, tahta parçaları vs.)  maddeler bulunmamalıdır.

5. Eski ve yeni kömür karıştırılmamalı, hatta ayrı ocaklardan gelen kömürler bile ayrı depolanmalıdır.

6.Kömürlükteki kömür kullanılırken önce eski kömür tüketilmelidir.

Kömürün depolanması sırasında yukarıda belirtilen kurallara uyulmazsa ve çok bekletilirse kömür kendi kendine tutuşabilir. Bu gibi durumlarda kömürün söndürülebilmesi için aktarılması gerekecektir. Depoda aktarılması mümkün olmayan hallerde kömür dışarı alınmalı ve iyice havalandırılarak soğutulduktan sonra kurallarına uygun olarak yeniden depolanmalıdır.

 

Mevsim Başında Kazanın Yakışa Hazırlanması

 

Kazan yakılmadan önce tüm tesisatın kullanılmaya hazır olup olmadığı kontrol edilmelidir. Bunun için su borularında, vanalarda, ısıtıcılarda (radyatör vb.) ve kazanlarda su sızıntıları olup olmadığı kontrol edilir. Bunların dışında kömürlü kazanlarda, alev – duman borularının durumu ile sirkülasyon popalarının rahat ve problemsiz çalışıp çalışmadığı kontrol edilmelidir. Muhetemel arızaların önceden belirlenmesi kış günlerinde soğuktan, bu sorunların yol açabileceği tehlike ve masraftan kurtulmayı sağlayacaktır.

Bütün bunlara ilaveten tüm izolasyonlu yüzeylerin de kontrol edilmesi gereklidir. Her kaybedilecek ısı için yakıt sarfiyatımız o kadar artacaktır. Özellikle merkezi ısıtma sistemlerindeki kanal içi boruları izolasyonu her sene kontrol edilerek, düzenlenmelidir. Hatta binalarımızda ısı – cam kullanımı ve çatı arası izolasyonumuzun yapılmış olması daha az yakıtla, daha iyi ısınmamızı sağlar ve hava kirliliğini de aynı oranda azaltır.

 

Kömürle çalışan sistemlerde ateşçi takımlarının, tamam, sağlam ve kullanılmaya elverişli olduğu kontrol edilmelidir. Kazanın tekniğine uygun ve fazlaca güç harcamadan yakılabilmesi ancak bu işe uygun takımlarla mümkündür. Bu takımlar uygun yerde asılı olmalı ve yerleri değiştirilmemelidir.

Izgara üzeri ve küllük temizlenmeli, çatlak, kırık veya çarpık ızgaralar yenilenmelidir. Döküm olan ızgara ve kapak kelebeklerine hiç bir şartta sert bir cisimle vurulmamalıdır.

Hidrometre ile tesisatta yeterli su olup olmadığı kontrol edilmelidir. Eksik olması durumunda kazana su verme musluğu  yardımıyla, haberci borusundan su gelene kadar tesisin suyu tamamlanmalıdır. Bu işlem hidrometrenin üzerindeki kırmızı ve siyah işaretin üst üste gelmesi ile noktalanır.  Kazan yanarken su verilmesi gerekiyorsa; kazansuyu sıcaklığı mutlaka 35 C derecenin’ nin altında olmalıdır. Aksi durumlarda kazan arızaları meydana gelebilir.

Kazan, baca ve gaz kanalı temizleme kapaklarının, hatta kazan kaidesi ile kazan oturma yüzeylerinin hava almayacak şekilde kapanmış olup olmadığı kontrol edilir. Açıklar varsa şamotla sıvanmalıdır.

Kazan baca kapağı aralanarak, yanan bir kibritle çekiş kontrol edilmelidir. Baca soğuk ve geçiş yeterli değilse, baca temizleme kapağı açılarak , biraz kağıt ya da tahta parçası yakılarak baca ısıtılır.

Kömürle Çalışan Kazanların Yakılması

 

Küllük kapağı açılır ve ızgara üzerine arkadan öne doğru yeterince odun atılıp tutuşturulur.

Odunlar kömürü yakacak duruma gelince kırılmış kömürlerden serpilerek bir kaç kürek kömür atılır. Bu kömürler tutuşunca tüm ızgara yüzeyinde bir ateş tabakası sağlanıncaya kadar kömür atılmaya devam edilir.

Dış hava sıcaklığına ve binanın ısı ihtiyacına göre gerekli kömür bu şekilde atıldıktan sonra kazan suyu sıcaklığı 30 – 35 C dereceye ulaşana kadar beklenir ve sirkülasyon pompası çalıştırılır. Sadece çalışan pompanın vanaları açık ana vana kapalı olmalıdır. Aksi durumlarda su kollektöörde kısa devre yapar ve bazı radyatörler ısınmaz. Ana vana pompa durdurulunca açılır ve diğer vanalar kapatılır.

Sirkülasyon pompası çalıştırılınca kazan suyu sıcaklığı bir miktar düşecektir. Daha sonra tekrar yükselmeye başlar. Dış hava sıcaklığına göre termometre ile istenilen sıcaklık sağlanır.

Baca çekişi dampeler, kazan yanma sıcaklığı ise yanma havasının verildiği küllük kapağı ile ayarlanır.

Zaman zaman kazan suyu sıcaklığı ve ateş kontrol edilir. Bu süre 1 – 1,5 saati geçmemelidir. Ateşin üzeri küllenmiş ve küllüğe ışık sızmıyorsa ateşin süngülenerek düzenlenmesi gerekir. Bu işlem yapılırken, süngü ızgaranın sağ ve sol taraflarına, ateş tabakasının altından ızgara yüzeyini sıyıracak şekilde paralel ve hafif hafif sallanarak vurulur. Daha sonra ortadan vurularak curuflar üste alınır. Ateş kapağı kapatılarak biraz bekletildikten sonra curuflar kanca ile dışarı alınır ve kazan beslenir.

 

Kazan Besleme Yöntemleri

 

Yorganlama

Dumansız yakma için ideal usuldür. Bu usulde iyice kor haline gelmiş kömür gelberi ile kazanın arkasına iyice itilir ve ızgaranın ön tarafında boşalan yere 15 – 20 cm. kalınlığında ve ızgara yüzeyinde hiç boşluk kalmayacak şekilde yeni kömür atılır ve arkada yüksek duran kor, gelberi ile yeni atılan kömürün üzerine çekilir.

Yastıklama

Kömür ızgaranın yarısına yastık şeklinde atılır. Izgaranın diğer yarısındaki alev hiçbir zaman kapatılmaz. Bundan sonraki kömür atma zamanında yine ateş düzenlenip, kömür bu defa ızgaranın diğer yarısına atılır.

Kazanın her iki usulde de beslenmesinde mutlaka baca damperinin tam açık olması, küllü kapağının ise kapalı olması gerekir. Yani kömür hiç bir zaman ateşin üzerine atılmamalı ve ızgarada boşluk kalmamalıdır. Aksi takdirde kazan boğulur ve borulardan su sızıntıları görülür. Bu tip durumlar kazanın ömrünü kısaltacağı gibi yanma olayını da kötüleştirir.

 

OTOMATİK YAKIT BESLEMELİ SİSTEMLER ÇALIŞMA PRENSİBİ


Katı yakıt tankında (bunker) bulunan kömür, zaman ayarlı olarak çalışan redüktörlü motorun hareket ettirdiği helezonla yakma potasına taşınır. Kömür potanın üstüne dökülmez, alttan beslenir. Devamlı gelen kömür üste doğru çıkmaya başlar.
Burada fan motoru ile hava sevk kanallarına gönderilen hava sayesinde cebri bir yanma meydana gelir. Yanma potanın altında değil üst tarafında oluşur. Bu durumda kömür henüz yanmaya başlamadan belli bir ısı seviyesine yükselir ve içinde bulunan yanıcı gazlar kömürden önce potanın üst seviyesine çıkarak yanma durumunda kalır. Asıl ısının sağlandığı yanıcı gazlar kazan haznesini terk etmeden yanmaya maruz kaldığı için yüksek bir ısı sağlanır. Ayrıca yanma üstte olduğu için hava da kirlenmez
Yakma potasında kömür yığılmasını önlemek amacıyla redüktörlü motorun çalışma ve duraklama süreleri ayarlanır. Bu ayarla yakma potası üzerinde fazla kömür birikmesi veya potanın kömürsüz kalması önlenmiş olur.
Kazanın üst kısmına veya çıkış borularına monte edilen termostat doğrudan elektrik panosuna bağlantılı olarak çalışmaktadır. Termostatta belirtilen ısı değerine ulaşıldığında tüm sistem otomatik olarak durur. Bu sayede tehlikeli bir durumun ortaya çıkması veya arzu edilenden fazla veya az ısı oluşması engellenmiş olur.

 

RESİMLERİ BÜYÜTMEK VE ÖZELLİKLER (PDF) İÇİN RESİMLERİN ÜSTÜNE TIKLAYINIZ


OTOMATİK YAKIT BESLEMELİ SİSTEMLERDE DİKKAT EDİLMESİ GEREKENLER


- Öncelikle almış olduğunuz kömürün içindeki  taş, nem oranına dikkat ediniz.
- Sisteminizin kömürsüz kalmamasına dikkat ediniz. Aksi taktirde yanma potanın aşağılarına doğru inerek helezon sisteminin ısınmasına ve ısınma neticesinde de helezon yapraklarında ve milinde erime ve yamulmalara sebep olacaktır.
- Kömürün potaya sevki sırasında pota boyunca herhangi bir noktada aşırı yığılma meydana gelmesi durumunda bu yığılmanın gelberi veya benzer bir aparat yardımı ile düzenli olarak pota boyunca dağıtılması sağlanmalıdır. Aksi taktirde yanmanın düzensiz olmasına, fazla yakıt sarfiyatına ve korun tek noktadan ilerleyerek helezon milini deforme edebileceği göz ardı edilmemelidir.
- Yüksek kükürt oranlı kömürün yakılması sonucunda büyük partiküller oluşur. Bu partiküllerin ocak içerisinden alınması gereklidir. Aksi halde bu durum beslenen kömürün düzensiz yanmasına, hava kanallarının tıkanmasına, cürufun helezon miline yapışarak motorun zorlanmasına ve dolayısı ile mevcut stoker sisteminin zarar görmesine sebep olur.


OTOMATİK YAKIT BESLEMELİ SİSTEMLERİN İŞLETMEYE ALINMASI


Kazan işletmeye alınmadan aşağıdaki kontroller yapılmalıdır.
1- Sistemde kullanılan ekipman ve cihazların kullanma kılavuzlarının mevcut olup olmadığı, emniyet ve kumanda cihazlarının uygunluğu.
2- Kazan ile sistemde kullanılan cihaz ve ekipmanların uyumlu olup olmadığı, genleşme tankının uygunluğu, suyun uygunluğu.
3- Kazan dairesinin havalandırılmasının yeterliliği, baca bağlantılarının sızdırmazlığı ve yeterliliği, kullanılan yakıtın uygunluğu.
4- Kazan yanma hücresinin gözle kontrolü, kapakların sızdırmazlık kontrolü.
5- Montajın, kullanma kılavuzu ve yürürlükte olan standart, yönetmelik ve yetersizlikleri durumunda direktiflere uygunluğu.
Sistem işletmeye alınmadan önce su ve yakıt tarafında yabancı madde olmadığından emin olunmalı ve sistem birkaç kez blöf edilmelidir.
• Doldurma için gereken tüm vanalar açık konuma getirilmelidir.
• Sisteme su verilmesi içinde hava kalmayacak şekilde yavaş yavaş yapılmalıdır.
• Haberci borusundan su gelene kadar, su basılmalıdır.
• Su doldurulduktan sonra sistemin havası alınmalıdır, sistemde kaçak olup olmadığı kontrol edilmelidir.
• Sirkülasyon pompalarının çalışma kontrolü yapılmalıdır.
• Pompalar bir süre çalıştırıldıktan sonra sisteme gerek görülmesi durumunda su takviyesi yapılmalı, havası alınmalıdır.
• Kazan ateşlendiğinde tüm sistem su ile dolu olmalıdır.
• Tüm kumanda ve emniyet cihazlarının ayarları ve çalışması kontrol edilmeli bu ayarlar kayıt altına alınmalıdır.


KAZANIN PERİYODİK YAKMA VE SÖNDÜRME İŞLEMLERİ


Hem manuel hem de otomatik yakıt beslemeli kazanlarda yakma işine başlarken yapılması gereken ortak işlemler vardır. Öncelikle kazanın su seviyesi kontrol edilir. Kazan duman boruları kontrol edilir gerekirse temizlenir. Yanma haznesi (yakma potası) ve kül haznesindeki küller boşaltılır. Vanaların pozisyonları kontrol edilir. Daha sonra sirkülasyon pompası çalıştırılır. Kazan termostatı istenilen sıcaklığa ayarlanır. Söndürülme işleminde ise Kazan kontrol panosunda açma kapama butonunu “Kapalı” konuma getiriniz. Durdurma işlemi kazan içerisindeki yakıtın kendi kendine yanıp bitmesiyle gerçekleşir.


MANUEL YAKIT BESLEMELİ KAZANIN YAKILMASI


1- Kömürü, kazanın önündeki yükleme kapağından, günlük ihtiyacınız kadar veya en çok ızgara yüzeyinden 20-25 cm yüksekliğe kadar doldurunuz.
2- Çıra ve odun parçalarını kömürlerin üzerine koyarak kömürü üstten tutuşturarak yakınız. Tamamen tutuşan odunların üzerine az bir miktar daha kömür atarak kapağı kapatınız. Kömür besleme, kül alma ve boru temizleme kapakları kapalı olmalıdır.
3- Kazan üzerindeki fan düğmesine basarak fanı çalıştırınız.
4- Bu tip kazanlarda ilk tutuşturma ön tarafta yapılır.
5- Ön tarafta köz haline gelen kömürler, kazanın yan tarafarına doğru ızgara boyunca itelenir.
6- Ön tarafta ızgara üzerinde açılan boşluğa yeni kömür konulur.
7- Yanmaya devam eden, köz haline gelmiş olan kömürün üzerine yeni kömür atılmaz. Yeni kömür yastıklama şekliyle közün yanına yerleştirilir.
8- Bu şekilde ön taraftan arka tarafa doğru gelen alev yeni kömürü yakacaktır.
9- Kazanın kömür kapağı hava almayacak şekilde kapalı olmalıdır.
10- Kazandaki kül kapağı aynı zamanda hava ayar kapağı vazifesini de yapmaktadır. Dış ortam sıcaklığına göre açıp kapatarak hava ayarı yapmak suretiyle kazanın yanma durumu kontrol altında tutulabilir.
11- Kül dökülen kısım, sık sık temizlenmelidir. Çünkü kül ile dolu olan kısımdan yeteri kadar hava geçmez. İyi bir yanma ancak iyi bir hava geçişi ile mümkündür.
12- Duman boruları ve arka duman sandığı haftada bir temizlenmelidir. Bu işlem kazanın daha verimli olarak yanmasını sağlayacaktır.
13- Gerekmedikçe tesisatın ve kazanın suyunu boşaltmayınız.
14- Kazan sıcakken su takviyesi yapmayınız.
15- Kazanı hiçbir zaman eksik su ile çalıştırmayınız.
16- Kazan sıcakken pompa durursa derhal by-pas vanasını açınız. Kazanın hava kapağını kapatınız gerekirse kazan içerisindeki közü dışarı çekiniz.
17- Kazan suyu sıcaklığı 50-55 °C sıcaklığa ulaşmadan sirkülasyon pompasını çalıştırmayınız.
18- Kazan ısındıktan sonra sirkülasyon pompasının fonksiyonu yerine getirerek sıcak su sirkülasyonunu sağladığından emin olunuz.
19- Fazla kömür yakmamak için baca çekişini baca klapesinden ayarlayınız.
20- Kazan üstten yakma prensibi ile çalıştığından dumansız ve maksimum verimde yanar. Kazan yanarken üstüne yeni kömür atmak tavsiye edilmemektedir. Yanan kömürün üzerine tekrar kömür atılması iyi çekmeyen bacalı sistemlerde yanmamış gazların kazan içerisinde sıkışmasına ve tehlikeli durumların meydana gelmesine yol açabilir.
21- Kazan aşırı ısınmışsa (90°C üzeri) ve kazan söndürülmek isteniyorsa, yanan kömürü kazan dışına alarak kazanın soğumasını beklemek en doğru yöntemdir. Söndürmek için yanan kömürün üzerine kum toprak ve su atmak tehlikelidir.
22- Yanan kömürü kazan dışarısına alamıyorsanız kazana hiçbir müdahelede bulunmayınız, gerekli şartlara uygun monte edilmiş bir kazan açık genleşme deposundaki suyu buharlaştırarak çevreye bir zarar vermeden sönecektir. Bu gibi durumlarda kazana kesinlikle su beslemesi yapmayınız. Kazan tamamen soğuduktan (Sıcaklık 40°C’ın altına düşünce) sonra eksilen suyu besleyebilirsiniz. Çok katlı sistemlerde sirkülasyon pompası by-pass vanasını açmak, doğal sirkülasyonla kazanın soğumasına yardımcı olabilir.
23- Külde curuflama varsa, kömüre kireç tozu ilave ediniz.


OTOMATİK YAKIT BESLEMELİ KAZANIN YAKILMASI


1- Yakıt haznesine (bunker) yakıt doldurulur.
2- Helezon çalıştırılıp kazanın içine kömürün girmesi sağlanır.
3- Daha sonra kömür tutuşturulur.
4- Köz oluşmaya başladıktan sonra otomatik yakıt beslemesi çalıştırılır.
5- Yanma ve ısıtmanın durumuna göre helezonun çalışma-durma süre ayarları yapılır.


KÖMÜRLÜ KAZAN BAKIMI


Kazan üst önündeki kapağı açınız. Kazan içinde görünen alev duman borularının içerisinde birikmiş olan kurumları uygun boru tel fırçası ile temizleyiniz. Daha sonra arka duman sandığı içerisindeki külleride temizleyiniz. Bu işlemi, başlangıçta sık sık kurum birikme miktarlarını kontrol ederek, daha sonra yaktığınız kömürün cinsine bağlı olarak gereken zamanlarda tekrarlayınız. Bu sürenin azami haftada bir yapılması tavsiye edilir.
Kazan ilk yakıldığında oluşan su (yoğuşma) dumanla birlikte ziftlenmeye sebep olur. Ziftlenme temizlenmezse kazanda sağırlaşma olur. Verim ve kapasite düşer. Gerekli noktalardan sistemde biriken havayı tehliye ediniz, Su seviyesini tekrar kontrol ediniz.


FAN TEMİZLİĞİ


Fan kanatları aşırı kirlenmişse temizlenmelidir. Tozlar, fanın balansının bozulmasına neden olur.
BACA TEMİZLİĞİ
Kazan temizlenirken yeterli baca çekişi (min. – 0,25 mbar) yoksa ana bacayıkontrol ediniz.


ATIK GAZ SIZDIRMAZLIK KONTROLÜ


Kazan kömür ve kül kapağı fitilleri ve gözetleme camı işlevlerini tam olarak yapıyor olmalıdır. Bu parçalardan herhangi biri hasarlı ise değiştiriniz.
Kaynak: Alarko-Carrier ve alfa kzn

 

Yanma Olayı ve Tam Yanma

 

Yakıtların havanın oksijeni ile ısı ve ışık çıkararak birleşmesine yanma adı verilir. İyi bir yanmanın olabilmesi için ocağa yeterince hava verilmesi gerekir. Havanın gereğinden az verilmesi halinde alevin rengi koyu, uçları isli olacaktır. Bu durumda yakıtın bir kısmı yanma için hava bulamayacak, is ve duman olarak bacaya gidecek, bu durmda ise duman borularını ve gaz kanallarını çok çabuk kirletecektir. Kirli yüzeyde ısı geçişinin zor olması nedeniyle, gazların ısısı suya geçmeden dışarıya atılacak dolayısı ile hem yakıt sarfiyatı artacak hem de hava kirlenmiş olacaktır. Ateşçi çok çalışmak zorunda kalcağı için bu kötü yanmanın mutlaka önlenmesi gerekir. Bunun tam tersi olan fazla hava ile yanmada ise alevin rengi çok parlaktır. Bu durumda da yanma için verilen fazla hava ocakta zorunlu olarak ısıtılacağı için yakıtın ısısının bir miktarını alıp götürecek ve yakıt tüketimini arttıracaktır.

Tam yanmanın sağlanabilmesi için bir takım teknik cihazlara ve bilgiye ihtiyaç olmakla birlikte, bunlara imkan bulunmadığı hallerde yanma mutlaka göz ile ayarlanmalıdır. Bu da alevin renginden anlaşılır. Tam yanmada alevin rengi ne çok koyu ne de çok parlak olmayıp tatlı sarı olarak tabir edilen renkte ise hava tam veriliyor ve tam yanma oluyor demektir.

 

YAKMA HAVASI HESABI


KARBON YANMASI
1 kg karbonun yanması için:
C + O2 -»CO2
12 32 44 [g]
l mol l mol l mol
Gerekli oksijen :
32/12 =2,67 [kg] veya 22,4/12 =1,87 [Nm3] O2
12 [ g ] C l mol olup, yanabilmesi için l [ mol ] oksijen
gerekir ve l [ Nm3] CO2 gazı vermektedir.

HİDROJENİN YANMASI
l kg H2 nin yanması için : 2H2 + O2 -> H2O
4 32 36 [g] 2 mol l mol l mol Gerekli oksijen: 32/4 = 8 [kg] veya
22,4/4=5,6 [Nm3] O2
KÜKÜRT YANMASI
l kg S nin yanması için :
S + O2 -> SO2
32 32 64 [g] l mol l mol
l mol Gerekli oksijen : 32/32 = l [kg] veya
22,4/32 =0,7 [Nm3] O2

YAKMA HAVASI MİKTARI
1 [ Nm3 ] hava 1,293 [ kg ]'dır ve Ağrılık olarak %23
02 +%77 N2 dan,
Hacim olarak %21 Oı + %79 N2 den oluşmaktadır.
1 kg karbonun yanması için: 2,67* 100/23 =11,6 [ kg ]
veya K* 11,611,293= ~9 [ Nm3 ] hava gerekir.
100/21 =4,76 kesin olarak 4,78 [Nm3] havanın,! [Nm3] ü
O2 dir.
l kg C nün yanması için : l ,87* 4,78 = 8,94 [ Nm3 ] hava
gerekmektedir. Hava fazlalık katsayısı
\ X 1,007
(2.67C + 8H + S-O) [kg] veya. <2,67C +
H + S-O)100/23 [kg] O2 gereklidir \
( 2,67 C + 8H + S-0 )(100/23*). (1/1,293) [ Nm3 ]
hava gerekir.
l kg kok kömürü ısıl değeri Hu = 7893,6 [ kcal/kg ] dır.
[2,67*(82,3/100) + 8*(5/100)+l*(l, 1/100) - 1*(6,7/100)]
*Hava fazlalık katsayısı X 1,053

                           S           Oı
     Yanan      H

l   kg   C   yanması    için   1,87      [  Nm3    O2   ]   * (100/21=4,76)

( Hava/Nm3  .02) = 8,94 [ Nm3  ]
hava gereklidir. Hava fazlık katsayısı X l ,067

Bu değerin hacimsel oran ile açıklanması : Bunun için yakıtın bileşimindeki elemanların ağırlık oranı belirlenmiş olmalıdır. Isı değeri hesaplanmasında olduğu gibi, çekilen oksijen 1/8O olduğuna göre, yakma havası gereksinimi
1,87C + 5,6H + 0,7S-1/8O [ m3 ] Benzeri hesaplamalar, sıvı ve gaz  halindeki yakacaklar için de geçerlidir.

l kg C nün yanması için : 1,87*4,78 = 8,94 [ Nm3 ] hava gerekir ve y a n d ı ğ ı n d a 8,94 [ Nm3  ] dum an ç ı kar l,87Nm3CO2  / 83,94 Nm3  Duman * 100 =%21 Duman hacmindeki CO2 miktarıdır.

Pratikte normal hava fazlalığı ile çalışıldığından ve kömürün kimyasal olarak saf olmayışından dolayı, pratik olarak CO2 miktarı %21 den az olmaktadır. Taş kömürü için de bu değer  %18,9 olmaktadır. Yakacak  içerisindeki diğer yanıcı bileşiklerin miktarları toplamı ise; % olarak az olduğundan, ihmal edilebilmektedir.

 

 

 

 

Kazanın Bastırılması ve Uyandırılması

 

Gece yatılacağı zaman ısı ihtiyacı azalacağı için kazan suyu sıcaklığının  düşürülmesi gerekecektir. Ancak kazanın tamamen söndürülmesi ve sabah tekrar yakılması gereksiz odun sarfiyatını arttıracak, ateşçiye ek iş çıkartacak, ilk yakışta fazla duman çıkaracağı için hava kirliliğine sebep olacak ve kazan suyu sıcaklığı fazla soğuyacağı için yakıt sarfiyatımızı da oldukça arttıracaktır. Bu nedenle yatmadan önce kazanın yanışının azaltılması yoluna gitmek doğru olacaktır. Bu olaya da kazanın bastırılması ya da uyutulması denir.

 

Kazanın Bastırılması

1. Önce ateş düzenlenir ve dış hava sıcaklığına göre uygun kazan suyu sıcaklığını sağlamak için bir miktar kömür atılır.

2. Tozumayacak kadar nemlendirilmiş kül ile ateşin üzeri 10-15 cm. kalınlığında tamamen örtülür.

3. Ateş ve küllük kapakları sıkıca kapatılıp (kazanın sekonder hava kapağı varsa bu da kapatılır) baca damperi ¼ açıklığa ayarlanır.

4. Ana vana (By pass) açılır. Çalışmakta olan pompa durdurularak, pompanın giriş  - çıkış vanaları kapatılır.

5. Kazan suyu sıcaklığının yavaş yavaş düşmeye başladığı görüldüktn sonra dinlenmeye geçilir.

 

Kazanın Uyandırılması

1. Baca damperi ve küllük kapağı tam açılarak ateş canlandırılır.

2. Küllük kapağı kapatılarak, ocağa süngü vurulur ve ateş düzenlenir.

3. Bütün ızgara yüzeyine iyi bir ateş tabakası sağlamak üzere kömür serpilir.

4. Çalıştırılacak olan devir daim pompasıının vanaları açılır ve pompaya yol verilir.

5. Ana vana kapatılır ve günlük yakışa devam edilir.

 

3ncü Bölüm "Sıvı Yakıtlı Isıtma Tesislerinin İşletilmesi ve Bakımı"